Fróðleikur

Mjólkursamlag KEA tók til starfa árið 1928 og fljótlega vaknaði áhugi forsvarsmanna samlagsins á að nýta betur mysu, undanrennu og annað sem til féll við mjólkurvinnsluna. Með það í huga hófst undirbúningur að stofnun svínabús, sem helst átti að vera í nágrenni við Mjólkursamlagið. Eftir nokkrar tilraunir fékkst loksins leyfi til þess að reisa svínabú á erfðafestulandi sem KEA átti ofarlega á brekkunni, rétt norðan og ofan við gatnamót Þingvallastrætis og Mýrarvegar. Þetta var árið 1932 og sama ár var reit þarna allstórt svínabú, sem fékk heitið Grísaból.

Þegar breski herinn kom til Akureyrar leysti hann óvart eitt stærsta vandamál kaupstaðarins, atvinnuleysið.

Þeir komu til bæjarins með varðskipinu Ægi en Akureyringar höfðu vitað það í nokkra daga að þeir voru á leiðinni og bjuggust við hinu versta. Um bæinn gengu sögur, óvissan var mikil og vangaveltur ýmsar; hvernig yrðu þeir í háttum, mun koma þeirra leiða til loftárása og yrði konum óhætt? Svo komu þeir og dagurinn var 17. maí og árið 1940.

Árin 1940 – 1942 var starfandi á Akureyri, líkt og víðar á landinu, loftvarnarnefnd. Upphafið má rekja til þess að Sigurður Eggerz bæjarfógeti kallaði þá Steinn Steinsen bæjarstjóra og Gunnar Schram símstjóra sér til aðstoðar í nefndina. Nefndin kom saman til fyrsta fundar 11. júní 1940 og setti saman leiðbeiningar fyrir almenning og ræddi um staði sem nota mætti til skjóls ef til loftárása kæmi.

Árið 1907 fékk Kristján Markússon (1872-1932) trésmiður leigða lóð undir hús sem hann hafði þegar byggt við Gránufélagsgötu. Húsið var í miðju síkjalandinu á Oddeyri og sagt var að það stæði ,,út í Eyjum“, umkringt votlendi og smátjörnum. Húsið fékk síðar húsnúmerið Gránufélagsgata 57a.

Þann 12. janúar 1917 birtist grein í Íslendingi sem hefst á þessum orðum: Það hefir oft verið um það rætt, að Akureyarbæ standi talsverð hætta af Gleránni, einsog um hana er búið nú, og oftar en einu sinni hefir það komið fyrir, að annaðhvort Glerárin sjálf eða tóvélalækurinn hafi bólgnað svo upp í hríðum, að þau hafi hlaupið úr farveg sínum og flætt suður að húsunum á Oddeyri og gert þar allskonar óskunda, svo sem runnið inn í kjallara o.s.frv.

Mannvist hófst á Oddeyri 1858 og skömmu síðar eða 1866 var Oddeyrin lögð til Akureyrarkaupstaðar. Gránufélagið eignaðist Oddeyrina 1871 og verslunarhús þess reis skömmu síðar. Upp frá því fór húsum að fjölga á Eyrinni og önnur starfsemi að dafna. Þó svo að einhver hús risu Eyrinni og götur eins og Strandgata, Lundargata, Norðurgata og Gránufélagsgata yrðu til þá var mestur hluti Eyrinnar óbyggður áfram.

Kötlugos hófst 12. október 1918. Í gosbyrjun voru miklar jarðhræringar og fundust jarðskjáftar víða um Suðurland, eldingar sáust langt að og drunur heyrðust greinilega. Fljótlega tók að gæta öskufalls og var vindstaðan þannig í fyrstu að askan dreifðist mest vestur á bóginn. Daginn eftir að gosið hófst var svo mikið öskufall í Rangárvallasýslu að þar var ljós látið loga allan daginn.

Hingað barst merkileg afhending fyrir skemmstu en það eru handrit Jóhannesar Arnar Jónssonar bónda og rithöfundar á Steðja. Jóhannes Örn var fæddur að Árnesi í Tungusveit og ólst þar upp. Hann naut almennrar barnafræðslu í uppvextinum en af sjálfsdáðum aflaði hann sér margs konar fróðleiks.

Glefsur úr dagbók Baldvins Bessa Gunnarssonar (1854-1923) bónda, útgerðarmanns og kaupmanns í Höfða. Textinn er lítillega lagaður og færður til nútíma stafsetningar.